Pierwsza pomoc przedlekarska

Wiadomości wstępne - Podstawowym obowiązkiem kierującego jest udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach. Pojęcie "pierwsza pomoc" oznacza natychmiastowe zabiegi do czasu zapewnienia osobom poszkodowanym opieki lub pomocy lekarskiej. Pierwsza pomoc obejmuje opatrywanie ran, tamowanie krwotoków, prowizoryczne unieruchomianie i sztuczne oddychanie. Czynności te mają na celu utrzymanie życia poszkodowanego do czasu przybycia fachowego personelu medycznego. Podstawowymi czynnościami ratowniczymi przy udzielaniu pierwszej pomocy są:
 

  • zadbanie o bezpieczeÅ„stwo ruchu drogowego w miejscu  wypadku,
  • ocena stanu poszkodowanego,
  • usuniÄ™cie poszkodowanego z miejsca wypadku, jeÅ›li jest zagrożone jego bezpieczeÅ„stwo,
  • wezwanie na miejsce wypadku pogotowia ratunkowego oraz Policji.


Pomoc rannym - W wyniku wypadku drogowego czÄ™sto dochodzi do zranienia jego uczestników. Podczas udzielania pierwszej pomocy należy:  

  • ostrożnie przenieść rannego (jeżeli nie zagraża to jego bezpieczeÅ„stwu),
  • delikatnie go uÅ‚ożyć i ciepÅ‚o okryć,
  • zatamować krwotok i zaÅ‚ożyć opatrunek,
  • w przypadku podejrzenia o zÅ‚amanie pewnych części ciaÅ‚a należy je unieruchomić.


Przed rozpoczÄ™ciem opatrywania ran nie wolno usuwać z nich żadnych ciaÅ‚ obcych i przemywać żadnym Å›rodkiem odkażajÄ…cym. Należy jednak oczyÅ›cić skórÄ™ wokoÅ‚o rany. Na ranÄ™ należy poÅ‚ożyć pakiet gazy lub inny czysty materiaÅ‚, starajÄ…c siÄ™ przy tym nie dotykać tych miejsc opatrunku, które bÄ™dÄ… przylegaÅ‚y bezpoÅ›rednio do rany. NastÄ™pnie należy umocować opatrunek przy pomocy opaski lub bandaża. Bandażowanie powinno przebiegać w taki sposób, aby nie sprawiaÅ‚o poszkodowanemu dodatkowych dolegliwoÅ›ci. W momencie stwierdzenia u poszkodowanego zÅ‚amania lub zwichniÄ™cia koÅ„czyny, należy jÄ… unieruchomić.  

Sztuczne oddychanie i masaż serca - W przypadku stwierdzenia u poszkodowanego braku oddechu należy zastosować sztuczne oddychanie. Przed rozpoczęciem tej czynności należy rozluźnić ubranie poszkodowanego i usunąć palcem ciała obce z jego jamy ustnej. Zabieg sztucznego oddychania należy wykonywać do czasu wystąpienia samoistnych ruchów oddechowych poszkodowanego. W przypadku zaniku pracy serca należy wykonać zabieg masażu serca. Wyróżniamy dwa sposoby sztucznego oddychania:
 

  • metoda "usta-usta",
  • metoda "usta-nos".

"usta-usta" - Sztuczne oddychanie tÄ… metodÄ… należy przeprowadzić w nastÄ™pujÄ…cy sposób:  

  • odchylić gÅ‚owÄ™ poszkodowanego do tyÅ‚u, w celu otwarcia dróg oddechowych,
  • otworzyć usta poszkodowanego,
  • palcami jednej rÄ™ki zacisnąć nos poszkodowanego,
  • powoli wdmuchiwać powietrze do pÅ‚uc poszkodowanego poprzez jego usta. Podczas wdmuchiwania powietrza klatka piersiowa poszkodowanego powinna siÄ™ unosić,
  • odjąć usta. Klatka piersiowa poszkodowanego powinna opadać.

"usta-nos" - Sposób ten polega na zamknięciu ust poszkodowanego i wdmuchiwaniu mu powietrza do płuc poprzez jego nos. Częstotliwość wykonywania oddechów powinna wynosić około 16 razy na minutę. Jeżeli po czterech wdmuchnięciach nie wyczuwa się tętna, należy rozpocząć masaż serca.

Masaż serca - Ma on na celu przywrócenie tÄ™tna poszkodowanego. W celu wykonania masażu serca należy:  

  • wykonać dwa wdmuchniÄ™cia powietrza stosujÄ…c siÄ™ do zasad obowiÄ…zujÄ…cych przy sztucznym oddychaniu,
  • na 1/3 dolnej części mostka należy uÅ‚ożyć lewÄ… rÄ™kÄ™, a na niej prawÄ… tak, aby dÅ‚onie krzyżowaÅ‚y siÄ™ i wywieraÅ‚y nacisk tylko na mostek,
  • wykonać okoÅ‚o 12 uciÅ›nięć na mostek. CzÄ™stotliwość ucisków powinna wynosić okoÅ‚o 75-80 razy na minutÄ™, a sam nacisk powinien powodować uginanie siÄ™ mostka poszkodowanego o okoÅ‚o 3-5 cm,
  • nastÄ™pnie po okoÅ‚o 12 uciÅ›niÄ™ciach należy ponownie wykonać dwa wdmuchniÄ™cia powietrza i ponownie rozpocząć uciskanie mostka,
  • co okoÅ‚o 45 sekund należy sprawdzać, czy u poszkodowanego powróciÅ‚a praca serca i czynnoÅ›ci oddychania.

  •  
Tamowanie krwotoków - Przyczyną krwotoku zewnętrznego lub wewnętrznego jest przerwanie naczyń krwionośnych. W przypadku krwotoku tętniczego można zaobserwować tryskanie z rany jasnych strumieni krwi. W przypadku występowania silnego krwawienia należy na ranę położyć kawałek gazy lub innego czystego materiału i przymocować go opaską lub bandażem ze wzmożonym dociskiem. Jeśli opatrunek mocno nasiąka krwią (co ma miejsce na przykład przy krwotoku żylnym), to na opatrunek należy nałożyć mocno ściśnięty kawałek waty, gazy lub bandaża i silnie docisnąć opaską lub bandażem. Przy krwotoku tętniczym należy zastosować opatrunek uciskowy.
W przypadku zmiażdżenia lub obciÄ™cia koÅ„czyny należy zastosować opaskÄ™ uciskowÄ…. Należy jÄ… stosować tylko w sytuacjach wyjÄ…tkowych, gdy inne Å›rodki i przedsiÄ™wziÄ™cia zawiodÅ‚y. OpaskÄ™ uciskowÄ… należy pozostawiać na koÅ„czynie nie dÅ‚użej niż przez 1,5 godziny, gdyż inaczej może to spowodować niedokrwienie koÅ„czyny. W przypadku braku opaski uciskowej można zastosować w zamian rurkÄ™ gumowÄ… lub dÄ™tkÄ™ rowerowÄ…. W żadnym wypadku nie wolno stosować cienkich i nieelastycznych materiałów takich jak drut, sznurek lub żyÅ‚ka.  

Złamania - Jeżeli stwierdzimy u poszkodowanego złamanie bądź zwichnięcie kończyny, należy ją unieruchomić. Pod żadnym pozorem nie wolno zmieniać położenia złamanej kończyny. Do unieruchomienia kończyny możemy użyć np. deski, kija oraz opaski lub paska.
W przypadku podejrzenia urazu kręgosłupa, poszkodowanego należy pozostawić w dotychczasowej pozycji lub jeśli jest przytomny położyć na wznak na równym, twardym podłożu.

Pozycja bezpieczna - Jeżeli poszkodowany nie wymaga żadnych zabiegów, należy ułożyć go w pozycji bezpiecznej. Pozycja ta uniemożliwia zadławienie się poszkodowanego własną śliną bądź wymiocinami, zapobiega także takiemu ułożeniu się języka w jamie ustnej poszkodowanego, które mogłoby powodować trudności w oddychaniu.
W celu ułożenia poszkodowanego w pozycji bocznej należy podejść do niego od strony boku, na którym ma być ułożony. Teraz należy górną kończynę boku, przy którym się znajdujemy ułożyć wzdłuż tułowia a dolną zgiąć w stawie biodrowym i kolanowym. Następnie jedną ręką należy chwycić za przeciwną rękę poszkodowanego, a drugą ręką za biodro poszkodowanego (z przeciwnej strony) oraz obrócić poszkodowanego na bok. Końcową czynnością jest zgięcie przeciąganej kończyny górnej poszkodowanego w stawie łokciowym i podłożenie mu ręki pod policzkiem.

Wstrząs - U ofiar wypadku może nastąpić wstrząs urazowy. Objawia się on przede wszystkim przyspieszonym tętnem i oddechem, obniżeniem ciśnienia tętniczego krwi, poszkodowany może mieć również bladą, wilgotną i chłodną skórę.
Wstrząs jest bardzo niebezpiecznym stanem, gwałtownie zagrażającym życiu, dlatego też do czasu przybycia fachowej obsługi medycznej należy zająć się poszkodowanym. Gdy poszkodowany jest nieprzytomny należy go ułożyć w pozycji bezpiecznej (jeżeli nic nie stoi na przeszkodzie). W przypadku, gdy poszkodowany jest przytomny należy położyć go na plecach, unieść mu nogi powyżej tułowia, a głowę odchylić do tyłu. Poszkodowany mający obrażenia głowy powinien być ułożony na wznak, z głową uniesioną powyżej poziomu serca, nie należy jednak przeciągać do klatki piersiowej. Poszkodowanego z obrażeniami jamy ustnej, nosa lub szyi należy ułożyć w pozycji siedzącej; zapobiegnie to zakrztuszeniu się poszkodowanego. Gdy u ofiary wypadku wykryjemy obrażenia klatki piersiowej, należy ułożyć ją w pozycji półsiedzącej. Osoby poszkodowane z obrażeniami brzucha należy położyć na plecach tak, aby miały lekko uniesiony, podparty tułów, a jej nogi były ugięte w stawach kolanowych i biodrowych. Jeżeli stwierdzimy u poszkodowanego duży ubytek krwi, to należy ułożyć go na wznak, na płaskiej powierzchni z uniesionymi kończynami dolnymi i obniżoną głową.